تاریخ استفاده از مس حداقل به 10000 سال پیش می‌رسد.

در طول دوره‌ی ماقبل تاریخ کالکولیتیک Chalcolithic انسان دریافت که چگونه مس را استخراج کند و از آن تزئینات و ابزارآلات بسازد  ابزارآلات مسی کشف‌شده قدمتی در حدود 5000 سال پیش از میلاد مسیح را نشان می‌دهند.

مشاهدات باستان‌شناسی نشان‌می‌دهد که قدمت استفاده از مس به‌عنوان وسیله‌ای زینتی در غرب آسیا مربوط به ده هزار سال قبل می‌باشد.

آویزه‌ی مسی متعلق به سال 8700 قبل از میلاد یکی از قدیمی‌ترین موارد مصرف مس در زیورآلات است که در شمال عراق کنونی پیدا شده است

در یکی از اهرام مصر یک سیستم لوله‌کشی با مس پیدا شده که مربوط به5000 سال پیش است.
مرد یخی Oetzi، که در اروپا به دقت نگهداری می‌شود و متعلق به3200 سال قبل از میلاد است، تبری با نوک مسی در دست دارد که درجه خلوص فلز آن 7/99% می‌باشد.
مس به خاطر زیبایی درخشانش در باستان برای ساخت آئینه استفاده می‌شده است.
از مهم‌ترین حوادث تاریخی تعیین‌کننده در مسیر تکامل دانش بشر در زمینه‌ی استفاده از مس، کشف چگونگی تولید آلیاژ برنز می‌باشد.

اکتشافات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در ایران از هزاره‌ی پنجم پیش از میلاد، استفاده از مس رونق داشته است. اشیای مفرغی به دست آمده از هزاره‌های بعد، گویای پیشرفت استفاده از مس می‌باشد.

وجود مس به صورت طبیعی و ویژگی مطلوب سهولت شکل‌پذیری یا چکش‌خواری این فلز با ابزار ابتدائی که امکان ساخت ابزار صنعتی، زیور‌آلات، لوله و مخازن آب، سکه، شمشیر، مجسمه و مانند آن را در دوران باستان فراهم می‌نمود، این فلز را به صورت مهم‌ترین ماده در توسعه‌ی تمدن بشر درآورد. مدارک موجود نشان می‌دهد، تا اواخر سال‌های 1800 میلادی کاربرد مس به‌طور نسبی محدود بوده است.

با اختراع داینامو، تلگراف، تلفن، برق و خطوط انتقال نیرو در اواخر قرن نوزدهم، سیم به یک محصول نهایی بسیار با اهمیت تبدیل شد و فلز مس به عنوان یک هادی صنعتی مهم از توجه بسیار برخوردار شد .

اکتشافات و اختراعات مرتبط با برق و مغناطیس در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم که توسط دانشمندانی چون آمپر، فارادی و اهم صورت گرفت، و محصولات ساخته شده از مس به آغاز انقلاب صنعتی و سوق‌دادن مس به عصری جدید کمک کرد

• آمپر
• فارادی

از اواخر قرن نوزدهم در اثر ارتباطی که فلز مس با الکتریسته پیدا نمود، هم کاربرد این فلز از تنوع بسیار برخوردار گردید و هم به‌دلیل ارتباط مصرف الکتریسته با سطح زندگی مقدار مصرف مس به یکی از شاخص‌های تعیین سطح زندگی در جوامع مختلف جهان مبدل شد.

اگرچه در قرن اخیر مس، به عنوان دومین فلز پرمصرف، پس از فولاد، مکان خود را به فلز آلومینیم واگذار نموده و به سومین فلز تنزل یافته است، با این وجود مس و آلیاژهای آن در بسیاری از کاربردهایی که طی دورانی طولانی، شاخص آن‌ها است، کماکان بی‌رقیب مانده است.

به‌طور کلی در مواردی که خواص انتقال الکتریکی و حرارتی زیاد با طول عمر و مقاومت قابل توجه نسبت به فرسودگی مورد نیاز است، مس و آلیاژهای آن کاربرد دارند.

این کاربردها مرهون حداقل چهار ویژگی فیزیکی ـ شیمیایی برتر مس است که به تنهایی و یا به صورت مجموع در انتخاب این فلز نقش دارد.

مس در میان فلزاتی که کاربردهای وسیع صنعتی دارند، هادی‌ترین فلز هم از نظر هدایت الکتریکی و هم انتقال حرارتی است و نزدیک‌ترین فلز هادی به مس، آلومینیم است که از نظر الکتریکی کمی بیش از نصف و از نظر حرارتی نصف مس، خاصیت هادی بودن را دارد.

ثبات شیمیایی مس و تشکیل سریع غشاء نازکی از اکسید بر سطح آن، چنان مقاومتی نسبت به زنگ‌زدگی و آلودگی‌های بیولوژیک در آن ایجاد می‌کند که از نظر کار در آب و بخصوص آب شور دریا، هیچ فلز یا آلیاژ دیگری نمی‌تواند با آن رقابت کند. سهولت کاربرد، یکی دیگر از ویژگی‌های مهم مس و آلیاژهای آن است. مس و آلیاژهای آن در صورت‌های مناسب به خوبی کشیده شده و به ورق تبدیل می‌شوند. مس ضمن آنکه از خاصیت نرمی و شکل‌پذیری خوبی برخوردار است، قابل آلیاژ شدن با درجات مختلف سختی می‌باشد.

ویژگی‌های مذکور آنچنان دامنه وسیعی از کاربرد برای مس و آلیاژهای آن ایجاد کرده است که در کلیه‌ی ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و خانگی، وسایل حمل و نقل، صنایع نظامی به نوعی حضور یافته و مقدار مصرف آن طی کمتر از یک قرن در حدود 20 برابر افزایش یافته است .

بیش از 70% مس تولیدشده‌ی جهان در صنعت الکتریسیته و الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این مس در کشاورزی و زیست‌شناسی کاربرد فراوانی دارد. مس یکی از تشکیل‌دهنده‌های همه‌ی بافت‌های زیستی است که برای رشد عادی و مناسب گیاهان و جانوران نیاز است.

نبود آن مضر بوده و مقدار کم آن برای سلامتی انسان لازم است که این مقدار از طریق آب و غذا جذب بدن می‌شود.
مس و ترکیبات آن مانند فلزات دیگر (جیوه و سرب) خطرناک نبوده و تاکنون هیچ نوع بیماری در اثر مس از انسان‌هایی که سالیان دراز با مس و ترکیبات آن کار می‌کنند، گزارش نشده است.

در عوض گاهی گفته می‌شود که بعضی از مردم سالم‌تر شده و در برابر سرماخوردگی و دیگر بیماری‌ها مقاومت پیداکرده‌اند.
تاریخ استفاده از ترکیبات مس به 4000 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد، جایی که در آن مصریان از سولفات مس به عنوان نگهدارنده، در فرآیند رنگ‌سازی استفاده می‌کردند. امروزه بعد از گذشت 6000 سال سولفات مس هنوز هم در صنعت رنگ کاربرد دارد. کاربرد دیگر ترکیبات مس در قدیم برای ساختن پمادهای دارویی بوده است.

400 سال قبل از میلاد، یونانیان سولفات مس را در درمان بیماری‌های ریوی تجویز می‌کردند. در قرن 18 این ماده کاربرد وسیعی در پزشکی، برای مداوای نارسایی‌های ذهنی و ریوی، نزد پزشکان دنیای غرب پیدا کرد.

جالب اینجاست که سولفات مس هیچکدام از اثرات خود را در طی قرن‌ها از دست نداده و هیچ نوع ضرری از آن گزارش نشده است.
این ترکیب در حال حاضر نیز در قبایل بدوی آفریقا برای درمان بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود. کاربرد دیگر مس به‌عنوان عامل ضد انگل‌های زیستی مانند قارچ و حشرات است.
از سال 1838 سولفات مس برای حفظ الوارهای چوب استفاده می‌شد و هم اکنون نیز جزء مواد اصلی نگهدارنده‌های چوب است.

80 سال پیش مشخص شد که بسیاری از جلبک‌ها در برابر مس بسیار حساسند ، بنابراین نمک‌های مس توسط مهندسین آب برای جلوگیری از گسترش جلبک‌ها در ذخیره‌های آبی مورد استفاده قرار گرفت.

کمتر از ppm 2 مس در آب می‌تواند بیماری‌هایی که توسط کرم‌های آبزی (مانند کرم شیستوزوما در کشورهای استوایی) منتقل می‌شود را کنترل کند.

برخی دیگر از کاربردهای مس عبارتند از:

1. سیم‌های مسی.
2. لوله‌های مسی.
3. دستگیره‌های درب و سایر وسایل منزل.
4. مجسمه‌سازی، مثلاً مجسمه آزادی در ایلات متحده شامل 81194.4 کیلوگرم مس می‌باشد.
5. آهنرباهای الکتریکی.
6. موتورها، بخصوص موتورهای الکترومغناطیسی.
7. موتور بخار وات.
8. کلیدها و تقویت‌کننده‌های الکتریکی.
9. لامپ‌های خلاء، لامپ‌های پرتوی کاتدی ومگنترون‌های اجاق‌های مایکرو‌ویو.
10. هدایت‌کننده‌ی موج برای تشعشع مایکروویو.
11. به علت خاصیت هدایت بهتر آن نسبت به آلومینیم، کاربرد مس در ICها به جای آلومینیم روبه افزایش است.
12. به‌عنوان جزئی از سکه‌ها.
13. در ساخت ظروف و وسایل آشپزی، از جمله ماهی‌تابه.
14. بیشتر سرویس‌های قاشق چنگال (flatware) قاشق‌ها،چنگال‌ها و چاقوهای نقره نیکلی دارای مقادیری مس هستند.
15. اگر نقره‌ی استرلینگ در ظروف غذاخوری بکار رفته باشد، حتماً باید دارای درصد کمی مس باشد.
16. به‌عنوان بخشی از لعاب سرامیکی و در رنگ‌آمیزی شیشه.
17. مالاکیت کربنات مس سبزرنگی است که به‌وسیله آن ظاهر منحصر به فرد بام‌ها یا گنبدهای با پوشش مس روی بعضی ساختمان‌ها ساخته می‌شود.
18. وسایل موسیقی، به‌خصوص سازهای بادی و سازهای سیمی.
19. به‌عنوان یک بیواستاتیک در بیمارستان‌ها و پوشاندن قسمت‌های مختلف کشتی برای حفاظت در برابر بارناکل‌ها و ماسل‌ها.
20. سولفات مس به عنوان سم کشاورزی و تصفیه‌کننده‌ی آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
21. ترکیبات مس نظیر محلول فلینگ به‌طور گسترده‌ای در تجزیه‌ی شیمیایی و آزمایش کردن شکر به کار می‌روند.